فضاهای پاسخگو

پارک میدان واشنگتن                

ادوارد هال مردم شناس بزرگ آمریکایی در کتاب “بعد پنهان” [1] به روابط میان انسانها پرداخته و معتقد است که مردم همانند دیگر حیوانات علاقه مند به حفظ فاصله (حریم) خود از دیگرانند. او رعایت فاصله دور و نزدیک انسانها در فضا را به چهار گروه روابط “صمیمی، شخصی، عمومی و اجتماعی“ دسته بندی و فضاها را نیز بدو دسته کلی فضاهای “اجتماع پذیر“[2] و فضاهای“اجتماع گریز“[3] تقسیم بندی می نماید.  برای مثال ترتیب چیدمان صندلی های ثابت و پشت بهم مطب یک دکتر در بیمارستان ، ایستگاه قطار یا ترمینال فرودگاه را فضایی اجتماع گریز می داند چرا که افراد در آن شرایط تمایلی زیادی به صحبت و گفتگو با دیگران ندارند

در صورت اینکه اطراف یک میدان پیاده و یک کافه در فضای عمومی حتا برای افرادی که همدیگر را از قبل نمی شناسند را بهم نزدیک و تمایل به آشنایی و مراوده را در آنها تقویت می نماید

رعایت اصول طراحی فضاهای عمومی  بر مبنای شناخت نیازمندی انسان اهمیت زیادی در میزان موفقیت و استفاده آنها توسط مردم دارد. اینکه چرا بعضی از فضاهای شهری جذاب و مورد استقبال مردم قرار می گیرند و بعضی دیگر با وجودیکه تمیز و مرتب می باشند خالی از مردم بوده و با شکست  مواجه می شوند جان گل آرشیتکت معروف دانمارکی عبارت زیبایی دارد می گوید فضاهای خوب شهری همانند یک مهمانی است که شما دلتان نمی خواهد آنجا را ترک کنید.![4]  نتایج  مطالعه ای که در سال 2006 در مورد  سنجش   1000 فضای عمومی در دنیا انجام پذیرفت  نشان دهنده آن است که  چهار عامل در مطلوبیت کیفی فضاها ی شهری موثر می باشند. نخست  پیوستگی فضاها و دسترسی آسان به آنها می باشد دوم فعالیت مردم در این فضاها و سوم راحتی و جذابیت اینگونه فضاهاست.  چهارم آنکه مکانی است اجتماعی که امکان تعاملات اجتماعی را برای عموم فراهم می سازد. همچنین می توان به پاره ای از عوامل شکست فضا های شهری  نظیر  کمبود جای نشستن ، سایه و سایه بان، نور کافی، فراهم نبودن فضای جمع شدن مردم، ورودی ضعیف،  غیر قابل دسترس بودن فضاها از دید بصری  و ضعف یا عدم مراقبت کافی از فضاهای عمومی اشاره داشت .[5]

گرچه کمبود جای نشستن یکی از مهمترین عوامل شکست فضاهای شهری شناخته می شود و بسیاری از صاحب نظران شهرسازی نظیر ولیام وایت معتقد بود  تنها وقتی جای نشستن مناسب تامین باشد امکان درنگ و ماندن در فضای عمومی میسر می شود و یا مکانهای شلوغ باعث جذب بیشتر مردم به آن مکانها می گردند اما  بنظر نمی رسد این مسئله در همه جا عمومیت داشته باشد و نیاز به تحقیق بیشتری دارد برای مثال باغ بزرگ لوگزامبرگ در مرکز شهر  پاریس که پارک عمومی است  با وجود اینکه صندلی های متحرکی دارد  و امکان نشستن در مکان مورد نظر در آن فراهم می باشد در بسیاری از اوقات خالی اند

(jardin Du Luxembourg (Paris)

در صورتیکه بسیاری از پارکهای محلی  نظیر تصویر زیر در منطقه 16 پاریس با وجود فراهم نبودن امکان نشستن  اما در بیشتر اوقات شلوغ می باشد آنچه نباید از آن غافل شد امنیت فضاهای شهری است که مکانهای شلوغ مورد اشاره ولیام وایت در همه فرهنگ ها شاید مصداق نداشته باشد زنان و بچه ها در فضاهای شلوغ یا خلوت حداقل در جامعه ما احساس امنیت و راحتی نمی کنند و از آن اجتناب می کنند در صورتیکه این موضوع در شهرهای اروپا کمتر مصداق دارد[6]

مرادم از طرح این موضوع توجه دادن به دانشجویانی است که گاهی به استناد به یک مقاله و بدون توجه به سایر مسایل فرهنگی / اجتماعی نتیجه گیری می کنند