لینک روزنامه همشهری
همچنانکه قبلا در «کتاب شهر همگان» اشاره کرده ام، تاب آوری در برابر بحرانها یکی از مفاهیم بسیار مهم نظری و کاربردی در شهرسازی و مدیریت بحران در سالهای اخیر بوده است. شهرهای تاب آور شهرهایی هستند که به دلیل آمادگی و برنامه ریزی و انعطاف پذیری بالایی که در خود ایجاد می نمایند می توانند بحرانها را با هزینه های کم پشت سر بگذارند و شرایط را به قبل از بحران برگردانند، اما با این حال شهرها هنوز هم با تهدیدات غیر قابل پیش بینی نظیر شیوع بیماری واگیر یا حملات تروریستی روبرو می شوند. بسیاری از بلاهای قرن اخیر به اعتقاد پژوهشگران حکایت از قهر طبیعت و دست درازی انسان به ساحت طبیعت است که مردم شهرها را بدون در نظر گرفتن سن، نژاد، قومیت، جنسیت، …فقیر و غنی در کام خود برده و نابود می سازد، حکایت عصری که قواعد پایداری و قانون مندی زمین را به سخره گرفته و به رسمیت نمی شناسد و گاهی نیز خود را برای عبور از بحران آمادگی لازم را نیز ندارد و به نوعی سهل انگاری می کند.
تا همین دو هفته پیش بسیاری از ما اپیدمی کرونا در چین را همچون اتفاقی در دوردست، اتفاقی غیرمحتمل برای خود و برای انسان هایی دیگر نظاره می کردیم. آن چنان که هرگز باور نمی کردیم، بال زدن خفاشی در شرق دور، موجب طوفانی در قم شود. چه کارها می بایست، می کردیم که نکردیم و باعث شد تا یک پیش بینی خطی و منطقی اپیدمولوژیست ها به جریانی آشوبناک تبدیل شود.
معاون وزیری امروز از کنترل کرونا سخن می گوید و فردایش خود بدان دچار می شود. رییس علوم پزشکی استان تصویر کرونایی خود را می فرستد و تب دار لبخند تلخ می زند . وکیل شهر همه را دروغگو می خواند و پس از آخرین فریادش به زمین می افتد. منتخبین جدید مجلس نیامده راهی اتاق های با فشار منفی شدند و بیماری از ایزوله های بیمارستان مسیح دانشوری می گریزد. برخی از پزشکان و مجری های صدا و سیما لبخند می زنند و با خنده، سر و ته کاری چنین سترگ را هم آورده و خوب می دانند آن هم زمانی که ملت اولین واقعیت ها را نه از زبان مسوولین خودی که از زبان وزیر بهداشت ترکیه و پزشکان چینی پیش از این شنیده است. اگر همه این ها پدیده ای آشوبناک نیست، پس چیست؟ از علم مدیریت بحران چه می دانیم ؟ آنرا کی و کجا فرا گرفته ایم؟ و خود را برای مقابله با بحران های سیل، زلزله، طوفان، اپیدمی های گوناگون …. چقدر آماده کرده و چه دستور العمل هایی برای آن تدارک دیده ایم؟ چقدر اقداماتمان بر مبنای فراگیری از تجربه جهانی استوار است؟ در این شهر چه می بایست می کردیم که نکردیم و اجازه دادیم که آشوبناکی مرض شروع به گسترانیدن چتر شوم خویش بر شهر ما کند.
این ویروس به «ویروس ارتباط» مشهور است. منطق پزشکی می گوید هر گونه تجمع آدم ها در مناطق پرخطر می تواند بصورت نمایی بیماری را بگستراند، اما تجمع آدم ها در اماکن و زیارت گاه های مذهبی توسط تولیت ها نه تنها جلوگیری نمی شود، بلکه همچون اپیدمی های وبا در گذشته های دور تجویز هم می گردد. مشخصا درباره تولیت آستان حضرت معصومه سخن می گویم که حضرتش خود خواهر امام رضا(ع) بود، اما به گواه تاریخ در اثر یک بیماری مرموز در سن جوانی فوت نمود. ای کاش حکیمان آن زمان این قدر می دانستند که آن حضرت را برای شیعیان بیشتر در عالم دنیا نگاه دارند و حال آن روح پرفتوح نگران فرزندان معنوی خود را می بیند که بی محابا سروصورت به ضریحش می مالند و آن را از طهارت می اندازند که مگر مطهر نمی تواند معنای بهداشتی هم داشته باشد.
ای مردمان شهر، از حضرت علی (ع) است که مومن باید از قضاهای قابل گریز به قدری که ناگزیر است، بگریزد و متخصصین مومن و غیر مومن می گویند که تمامی مردن های این روزها در اثر کرونا، قضاهایی بودند که بعلت جهالت، سهل انگاری مردم، عدم مدیریت آگاهانه یا ناکارآمدی بسیاری از مسوولین به قدری خوفناک برای بندگان خدا و عزیزانشان تبدیل شد.
از سویی اگر تمام طب سنتی ایرانی را روی هم بگذارند به انگشت کوچک طب سنتی چینی هم نمی رسد، لذا اگر یک شخص هاریسون سوز راه بیفتد و پنبه آغشته به روغن بنفشه خود را فتح الفتوح درمان کرونا بداند و این نوع درمان می توانست به جهت افزایش ایمنی بدن در کنار طب نوین به کار آید، فرهیختگان و حکیمان چین پنج هزار سال است تجربه دیدن علایم اثر داروهایشان را داشته اند و نیز این که چینی ها بدلیل همه چیز خوری تاریخی شان، دسترسی بس عظیم تری به خواص تمام گونه های جانوری و گیاهی داشته اند. بنابراین اگر طب سنتی چینی با این همه قدمت و قدرت دست به دامان طب نوین و روش های دانشگاهی کنترل اجتماعی شده است، چرا باید برخی افراد از جمله تولیت ها و امامان جمعه غیر مسوولانه بخواهند که این اپیدمی خطرناک در میان مردمان معتقد شهر گسترش یابد.
آخرین نکته چه باید کرد تنها یک جمله کوتاه می ماند. همانطور که رنسانس از اروپای طاعون زده استارت خورد، امید است که ما نیز بتوانیم بیاری خدا و بهره گیری از دانش روز از شر ویروس کرونا، خیری عظیم بسازیم. دین و معنویت را حوزه ای بس شریف بدانیم که نباید در چه باید کردهای عقل خودبنیاد انسان ها دخالت کند و آن را تعطیل نماید. دست آخر در این میان آنکه هر مدیری و مسیولی تمام وقت بگردد معاونی از خود بهتر برگزیند و آن معاون نیز به همین سیاق.
