محله بر مدار پیاده محوری

تهران دیگر انار ندارد؛ تهران پیاده راه دارد، اما پیاده رو ندارد.

خیابانها از مهمترین عناصر فضاهای عمومی هستند که نباید تنها به عنوان یک مسیر عبوری برای خودروها دیده شوند، موضوعی که امروزه در ایجاد خیابان ها مطرح است این است که چگونه آن را بسازیم که مردم بیشترین تعاملات اجتماعی را در آنها داشته باشند و برای همگان از جمله کودکان و سالمندان و کسانی که برخی معلولیت های جسمی را دارند و ترددشان در خیابانها با مشکل مواجه است؛ مناسب، ایمن و دلپذیرتر باشد. افراد به راحتی در معابر تردد یا به واسطه وجود جاذبه هایی، مجال مکث یا تعامل پیدا نمایند و مانعی در مسیر رفت و آمد و حتی توقفشان وجود نداشته باشد و از طرفی مردم برای انجام امورات روزانه کمترین وابستگی را به سفرهای شهری متکی بر خودرو داشته باشند.

در پیاده روها افراد فقیر و غنی در شرایط برابر با هم مواجه می شوند و فاصله های طبقاتی کمرنگ تر میشود. علاوه بر این، خیابانهایی که دارای پیاده روهای مناسب و جذاب هستند، مردم را ترغیب می‌کنند که بخشی از سفرشان را به صورت پیاده انجام دهند و این موضوع از نظر کاهش آلودگی های زیست محیطی اهمیت بسیاری دارد، شهری که هوای سالم تری دارد طبیعتاً کیفیت زندگی در آن هم افزایش می‌یابد. ضمن این که از نظر روحی و روانی هم که به بعد اجتماعی کیفیت زندگی شهری مربوط می شود، تاثیرگذار است. بنابراین مدیریت شهری، بویژه در شهرهایی مانند تهران، باید به این موضوع که وابسته به سبک نوینی از زندگی است که امروزه در بسیاری از شهرهای دنیا به آن روی آورده شده است توجه بیشتری داشته باشند یقیناً ایجاد فضاهای جذاب و مناسب پیاده از جمله پیادهروها یکی از گام های ارتقاء کیفیت زندگی شهری است.

اما باید توجه داشت از آنجاییکه هر نقطه از شهر میتواند مبدا و مقصد سفر شهروندان باشد باید امکان آغاز و پایان سفر پیاده برای همه گروه های اجتماعی و آنهم از کوچک ترین واحد تقسیمات شهری فراهم آید تا همگان بتوانند در فضای عمومی بدون وابستگی به خودروی شخصی حاضر شوند. بدیهی است رسیدن به هر نقطه ای در خیابانها و فضاهای عمومی به هرمنظوری از جمله انجام امورات روزانه تا تحصیل، کار و تفریح از خروج از خانه، عبور از کوچه و سپس گذر از محله تا رسیدن به خیابان به انجام می رسد از این رو شاید گام نخست اصلاح و تجهیز، مناسب و ایمن سازی این گذرها برای پیادگان است، گذرهایی که تا به ورودی خانه ها در کوچکترین واحد همسایگی یعنی محلات منتهی میشوند.

از طرفی در هر نقطه ای از شهر ایجاد یک خیابان یا فضای عمومی پیاده مدار و تجهیز کامل آن برای پیادگان ضمن صرف هزینه گزاف، زمانی می تواند کاملاً مفید فایده باشد که نخست مکان یابی درستی برای آن به انجام رسیده باشد و تازه معلوم نیست در الویت دسترسی پیاده و متصل آن به حمل و نقل عمومی باشد، در غیر اینصورت این مجموعه خود می تواند به عنوان عاملی جهت ایجاد سفرهای درون شهری متکی بر خودرو و تشدید ترافیک و آلودگی های زیست محیطی ناشی از رفت آمد خودروهای شخصی منجر شود لذا لازم است برای کاهش استفاده از خودرو به چند نکته زیر توجه شود:

به منظور در هم تندین تار و پودهایی متشکل از خیابان ها و فضاهای عمومی جذاب و مناسب برای تعاملات اجتماعی انسانی و پیاده در راستای تحقق شهرهای انسان محور و پیاده مدار باید بتوان ردپای گسترش، تجهیز و ساماندهی شبکه پیاده روهای شهر را نخست در طرح های فرادست از جمله در سند طرح های تفصیلی مناطق جستجو کرد که متاسفانه به این مقوله در اینگونه طرحها کمتر تا کنون توجه شده است، لذا در بازبینی سند توسعه محلات می توان این مهم را در الویت و دستور کار جدی آنها قرار داد.
اگرچه ایجاد و تجهیز خیابانها یا فضاهای عمومی شهری جذاب برای پیاده در شهر میتواند اقدامی مثبت تلقی گردد، اما در گام نخست باید تلاش نمود که ابتداً به نیازهای روزمره شهروندان از جمله خرید مایحتاج روزمره، رفتن به مدرسه و مسجد، دسترسی به پارک و سرای محله که می توان به جای استفاده از خودرو و در شعاعی قابل دسترس و ایمن از طریق پیاده آنهم به صورت محلی و در واحدهای همسایگی محلات صورت گیرد، پاسخ مناسب و درخور داد.
برنامه ریزی و بازطراحی این محلات مناسب سازی شده برای پیاده به منظور دسترسی و اتصال آنها به سیستم های حمل و نقل همگانی پاک از جمله دوچرخه، اتوبوس، مترو … به صورتی که مرکز محله در شعاعی پوششی مناسب پیاده قرار بگیرد می تواند مشوقی مناسب برای افزایش پیاده مداری در سطح شهر بجای استفاده روزافزون از خودرو شود.