عنوان کتاب: چشم انداز پهنه فرهنگی و هنری رودکی (مبانی راهبرد نظام بهر ه برداری) برآمده از مجموعه کارگاه های تخصصی به همراه متن ومعرفی کارگاه ها
شهرها زمانی ظرفیت فراهم آوردن لوازم و وسایل را به وجود می آورند که توسط خود ساکنان شهر ساخته شده باشد.
«جین جیکوبز»
بعد از تجربیات ناموفق مداخله در خیابان سی تیر و خیابان ۱۷ شهریور در تهران، شاید برای اولین باری است که شهرداری قبل از اجرای یک پروژه محله ای دست به برگزاری گارگاه های تخصصی در باب موضوع مداخله در یک بافت شهری می زند که جای تقدیر بسیار دارد و باید به مدیریت شهری تبریک و خدا قوت گفت. اگرچه نخستین مطالعات برای ایجاد یک فضای فرهنگی در محدوده مجموعه تئاترشهر و تالار وحدت (رودکی) از سال ۱۳۸۳ آغاز شد و در برنامه ۵ ساله دوم توسعه به تصویب رسیده بود، اما زمزمه‌های عملیات اجرای پهنه رودکی به طور جدی از سال ۹۷ به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین پهنه هنرهای نمایشی و موسیقی فرهنگی و هنری پایتخت با هدف احیای زندگی شبانه تهران اجرا شد. بدین منظور طی دو سال گذشته مسئولان شهری پایتخت به غیر از جلسات مدیریتی و کارشناسی معمول با برگزاری ۶ کارگاه تخصصی هم‌اندیشی‌ها با کارشناسان فرهنگی و هنری در جهت جلب مشارکت حوزه‌های مختلف مدیریتی برای به سرانجام رسیدن این پروژه، بستر اجرای این پروژه را فراهم کردند. متولی این کار سازمان زیباسازی شهرداری تهران بود که به این مهم اهتمام ورزید. سازمان زیباسازی اخیرا نتایج این کارگاه ها را در قالب کتاب «چشم انتشار کتاب چشم انداز پهنه فرهنگی و هنری رودکی (مبانی راهبرد نظام بهر ه برداری) برآمده از مجموعه کارگاه های تخصصی به همراه متن ومعرفی کارگاه ها» را منتشر نموده است که جا دارد از سازمان زیباسازی تقدیر کرد.
محور پیاده راه رودکی در قالب پهنه فرهنگ و هنر در قلب تهران که از این پس میزبان هنرمندان و علاقه‌مندان به هنر خواهد بود، از خیابان حافظ و خیابان ولی‌عصر(عج) در محور شرقی و غربی شروع و به خیابان انقلاب و نوفل نوشاتو در محور شمالی و جنوبی ختم می‌شود. پیاده راه شهریار نخستین فاز پهنه رودکی است. به اعتقاد بسیاری با احداث پیاده راه شهریار این محور از این پس زمینه ایجاد فضای مکث در پهنه برای افزایش تعاملات اجتماعی را فراهم خواهد کرد. به اعتقاد استاد علیزاده «این پروژه حرکت بسیار مثبتی است و باید امید را چاشنی همه گلایه ها و اعتراض ها کنیم».
موضوعات این ۶ کارگاه تخصصی که با هدف احیا و بازآفرینی پهنه فرهنگی شهریار با حضور تعدادی از هنرمندان ، صاحب نظران عرصه هنرهای نمایشی، موسیقی و فرهنگی به همت مدیریت شهرداری تهران در دوره جدید برگزار شد به مرزبندی مفهومی فرهنگ و هنر، مفهوم فرهنگ و هنر در پهنه فرهنگی و هنری رودکی ، پهنه فرهنگی و هنری رودکی از نگاه مدیران، اقتصاد فرهنگ مبنا در پهنه فرهنگی و هنری رودکی، اقتصاد فرهنگ مبنا در پهنه فرهنگی و هنری رودکی و نقش هنرهای شهری در تحقق پهنه فرهنگی و هنری رودکی اختصاص داشت.
افراد شاخص عرصه هنر و موسیقی از جمله آقایان حسین علیزاده، رضا کیانیان، مهندس سیدمحمد بهشتی، دکتر ناصر فکوهی، دکتر حسین ایمانی جاجرمی، ایرج راد، استاد لوریس چکناوریان و دکتر باوند بهپور و اعضای شورا دکتر محمد جواد حق شناس، مدیران شهرداری از جمله آقایان دکتر برزین ضرغامی (رییس سازمان زیباسازی)، دکتر نصرالله آبادیان (شهردار منطقه ۱۱)، مهندس علیرضا آقایی (مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی) و بسیاری دیگر از کارشناسان و هنرمندان بودند.
با توجه به اینکه شهرداری مالک فضایی در این پهنه سی هکتاری نیست، لذا وجود صدوچند اثر تاریخی یا واجد ارزش هنری و محل سکونت مشاهیر یا بزرگان در این پهنه باعث شد تا شهرداری به کمک کارشناسان مختلف تلاش کند تا با انجام این پروژه به اقتصاد هنر کمک کند یا به عبارتی راهی بیابد تا اهالی فرهنگ و هنر تمایل پیدا کنند در این پهنه فعالیت کنند. به عقیده ناصر فکوهی جامعه شناس چطور می توان از پدیده ای اشرافی که فرهنگ در این سالها به آن دچار شده جلوگیری کرد؟ به اعتقاد وی چاره ای نداریم جز آنکه هر چه بیش تر به سوی دموکراسی فرهنگی، یعنی دسترسی هر چه بیش تر و ارزان تر همه مردم به همه شکل ها و امکان های فرهنگی برویم. . به اعتقاد استاد علیزاده «خود مردم بلد هستند چطور از هویت و فرهنگ و هنر پاسداری کنند، فقط باید زندگی را در شهر جاری کنیم زمانی که زندگی در شهر جاری شود، فرهنگ راه خود را پیدا می کند».
در این میان توافق شد تا شهرداری تنها زمینه ساز سرمایه گذاری های بخش اقتصاد در فرهنگ باشد. بر این اساس هنرمندانی که در حوزه اقتصاد هنر در محدوده فعال بودند، صاحبان و گردانندگان مجموعه‌های فرهنگی و هنری از دغدغه‌ها و مشکلات و راهکارهای پیشنهادی خود صحبت کردند. سوالات کلیدی ان بود که در این پهنه چه کارهایی می توان انجام داد یا چه تمهیدات و تشویق هایی لازم است و از چه ابزارهایی می توان استفاده کرد تا کسب وکار های فرهنگی در این مکان رونق بگیرد؟ در پهنه فرهنگی و هنری رودکی، کدام گروه یا گروه های اجتماعی، گروه هدف هستند؟ چه نوع رویدادها و عملکردهای فرهنگی و هنری در پهنه رودکی قابلیت تحقق دارند؟ چالشها و راهبردهای پیش روی تحقق پذیری این ایده چیست؟ کسب و کار مستقل در حوزه فرهنگ و هنر در پهنه رودکی چه گونه هایی می تواند باشد؟ اینکه چگونه می توان تضمین کرد که کسب وکارها در این مکان در آینده بقا داشته باشد؟ تضادهایی بین مردم محلی و هنرمندان و فعالیت های هنری را چکونه می توان حل و فصل کرد؟ اینها از جمله دغدغه هایی بود که صاحب نظران و فعالین در حوزه اقتصاد هنر در این گارگاه ها مطرح کردند و مدیریت شهرداری در پی یافتن پاسخ برای آنها تلاش جدی کرد.
البته در این میان دیدگاهی وجود دارد که می پندارد «پهنه فرهنگی بیشتر باید پهنه زندگی باشد». ادعایی که شهرداری مدافع آن است و اذعان دارد که همه این فعالیت ها، برای ارتقای سکونت در این پهنه انجام می شود. به اعتقاد مدیریت شهری محور اصلی این پروژه ارتقای سطح زندگی در این پهنه است. اگر سکونت در اینجا ارتقا پیدا کند، زندگی راحت تر شود. بدین جهت یکی از چالش های این پروژه که به عنوان یک تهدید مطرح است، میزان مشارکت ساکنان در این طرح است. بنظر می رسد که مدیریت شهری در این پروژه سمتِ هنرمندان ایستاده و با وجود اینکه بارها اظهار کرده نیازهای جامعه محلی را برآورده می کند ولی در عمل یا به تعهداتش عمل نکرده است یا نیازهای محلی را هنوز برای آسایش ساکنان برطرف نکرده است. سوال اساسی آن است آیا مفاهمه با مردم به اندازه کافی در این پروژه ایجاد شده است تا تضمین کننده بقای پایدارجمعیت ۳۰ هزار نفری این محله آن باشد یا آنها را در نهایت به حاشیه شهر کوچ می دهد؟ یا چه تضمینی وجود دارد تا این پروژه هم به سرنوشت خیابان برادران مظفر که الان به پارکینگ و متروکه شده است، دچار نشود؟ البته دیگرانی که استدلال می کنند که اگر شهرداری به این پهنه ورود نمی کرد، چه بسا که این پهنه به واسطه استعدادی که داشت به سرنوشتی همانند منطقه ۱۲ دچار می گشت که به بافت فرسوده و متروکه تبدیل می شد.
در خاتمه لازم است تا بار دیگر از اقدام اخیر شهرداری در مورد مشارکت صاحب نظران مسایل شهری و شهروندان عادی و متخصصین در شکل گیری و تحقق این پروژه تشکر و قدردانی کرد. امیدوارم این فرآیند فتح البابی باشد تا سایر پروژه شهری که ماهیت چند وجهی دارند با مشارکت و هم اندیشی حداکثری ذینفعان و ذینفوذان شهری و ارایه طرح قبل و حین اجرا در مجامع حرفه ای یا از طریق اصلاع رسانی مناسب محقق گردد. (لینک دانلود کتاب)
