شهر مشهد با داشتن بیش از سه میلیون نفر جمعیت و میلیونها زائر داخلی و خارجی بدون شک جایگاه ویژه ای در میان شهرهای ایران و جهان اسلام دارد. دومین کلانشهر ایران به عنوان قطب زیارت جهان اسلام و بخصوص شیعیان هرساله میزبان میلیونها زائر از شهرهای دور و نزدیک است که به شوق زیارت امام رئوف با تحمل رنج سفر و اکثرا با توانایی جسمی و مالی اندک به این شهر می آیند. سوال اصلی آن است، آیا حرم قدسی امام رضا (ع) برای همه زائرین یا حتی مجاورین حضرت در این شهر به راحتی و آسانی دسترس پذیر است؟ آیا همه ساکنان شهر مشهد با هر سطح از توانایی قادرند از هر نقطه شهر مشهد به حرم مطهر دسترسی داشته باشند؟
همچنان که شهرهای تاریخی یا ساحلی که بر محوریت اقتصاد گردشگری شکل و توسعه یافته اند و اولویت آنها دسترسی آسان، راحت و امن همگان به بخش های گوناکون و دیدنی شهراست، بنای شکلگیری و توسعه شهر مشهد نیز از دیرباز برمبنای وجود بارگاه منور حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) و زیارت اوست، لذا ضروری است و انتظار می رود که “حق برخورداری از فرصت برابر در تشرف به بارگاه آن حضرت برای همگان” از جمله اقشار آسیب پذیر جامعه (جانبازان، معلولان، افراد کم توان جسمی و حرکتی، سالمندان، زنان و کودکان) از طریق دسترسی آسان، ایمن و ارزان به حرم مطهر حضرت علی ابن موسی الرضا(ع ) در شهر مشهد در اولویت اقدامات برنامه ریزی و اجرایی مدیریت شهری مشهد قرار بگیرد. بنابراین مقوله زیارت در شهر مشهد به عنوان یک فرصت بی نظیر برای افزایش کیفیت فضایی نیز باید بر اساس اولویت دسترس پذیری همگان به حرم مطهر از هرنقطه شهر بازتعریف و طراحی شود .
گرچه این موضوع از قبل نیز مورد توجه ادوار مختلف شورا، مدیریت شهری و از سیاست های ملی و محلی بوده است و همچنین براساس سنت پیشینیان راهپیمایی در ایام خاص از اطراف و اکناف با پای پیاده به طرف حرم مطهر به قصد زیارت مرسوم بوده است، اما بنظر می رسد که در این مورد کاستی ها و موانع فیزیکی و عملی زیادی در مسیر وجود دارد، چرا که طبق رصدهای میدانی صورت گرفته، مجاوران زیادی در این شهر سالهاست که به تنهایی یا بدلایل دیگر از حق تشرف به حرم مطهر محروم می باشند، گرچه در این ارتباط تمهیداتی از طرف آستان قدس رضوی برای یاری و همراهی برخی از زائران و مجاوران به قصد زیارت انجام می شود، اما با وجود محدودیت های زیاد فیزیکی و مادی نمی توان آن را به کل ساکنان تسری داد.
از آنجاییکه همه نقاط شهر مشهد به عنوان مبدا سفر برای تشرف به حرم مطهر محسوب می شود، لذا باید دسترس پذیری همگان با هر میزان توانایی و با اولویت حمل و نقل پاک(حمل و نقل عمومی، دوچرخه و پیاده) نیز در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد. ایمنی، راحتی، پیوستگی شبکه حمل و نقل ارزان و قابل دسترس از هرجای شهر برای همگان تامین شود. این امر موجب می گردد، فرصت زیارت مجدد برای همه از جمله زائران و بطور ویژه توان یابان یا سالمندان حتی بدون همراه در مدت حضور در شهر مشهد در هرآن فراهم گردد. بنابراین لازم است تا شورای محترم شهر مشهد با همکاری شهرداری و مجموعه مدیریت شهری و سایر ارگانهای دست اندرکار با سیاست گذاری و برنامه ریزی نسبت به بهرمندی همگان به امر جابجایی و تحرک همگان در یک اقدام عملی و اجرایی مناسب به شرح ذیل را فراهم آورند:
- آرام سازی خیابان های منتهی به حرم مطهر رضوی با اولویت دسترسی همگان از طریق حمل و نقل پاک
- تسهیل دسترسی مناسب، ایمن، آسان و راحت همگان از همه مبادی به سیستم حمل و نقل عمومی از طریق پیوستگی و اتصال شبکه حمل و نقل پاک شهری به همه مدهای حمل و نقلی و افزایش ساعات خدمات رسانی ناوگان در ایام خاص به ویژه در ساعات پایانی شب و…
- گسترش و تسهیل استفاده از دوچرخه با ایجاد و اختصاص فضای پارک دوچرخه در پارکینگ های عمومی دایر و درحال ساخت و همچنین ارتقاء عملکرد و توسعه ایستگاههای دوچرخه در پارک سوارها و پایانه ها مجاور ایستگاه های حمل و نقل عمومی اطراف حرم مطهر و منتهی به آن
- بهبود و توسعه فضاهای پیاده‌مدار و دارای قابلیت استفاده از دوچرخه در رینگ ها و همه مسیرهای منتهی به حرم مطهر رضوی از طریق مناسب‌سازی مسیرهای حرکتی، مبلمان شهری، نصب علائم راهنما، خط‌کشی‌های مناسب، نورپردازی و …
- مناسب سازی ناوگان و تسهیلات حمل و نقل عمومی در جهت استفاده توانیابان و سالمندان
- تبدیل مسیرهای منتهی به حرم مطهر به عنوان مبدا و مقصد ایمن و همراه با امنیت برای همگان
لینک یادداشت در روزنامه شهرآرا
