معرفی کتاب: بیست دقیقه در منهتن اثر مایکل سرکین( ۲۰۰۹)
مارشال برمن، نویسنده‌ی کتاب با ارزش «تجربه‌ی مدرنیته» و دوست نزدیک مایکل سورکین، درباره‌ی این کتاب گفته بود”سورکین از جمله ی شهرسازهای بزرگی چون لوییس مامفورد و جین جیکوبز و گریس پلی، و عضوی از گروه آنان است پیاده روی در ویلج غربی نیویورک به ماجراجویی پرشوری بدل می‌شود. او یکی از هوشمندترین و اصیل‌ترین کسانی است که درباره‌ی نیویورک و درباره‌ی زندگی شهری امروز می‌نویسند”.
کتاب بیست دقیقه در منهتن[۱] اثر مایکل سرکین ساکن شهر نیویورک ، معمار، شهرساز و منتقد برجسته‌ای در زمینهی طراحی شهری است که بیش از هر چیز شهرت‌ا‌ش را مدیون پیوندی است که میان ابعاد کالبدی شهر و ساختار اجتماعی و فرهنگی آن ایجاد می‌کند. این اثر در سال ۲۰۰۹ منتشر شده. سورکین لیسانس خود را در سال ۱۹۷۰از دانشگاه شیکاگو و کارشناسی ارشد معماری از انستیتوی فناوری ماساچوست اخذ کرده است. به گفته مترجم شهرت‌ا‌ش بیش از هر چیز مدیون پیوندی است که میان ابعاد کالبدی شهر و ساختار اجتماعی و فرهنگی آن ایجاد می‌کند. این اثر ارزشمند اخیرا توسط انتشارات بان و با ترجمه خوب امیر یدالله پور در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
به اعتقاد مترجم نوشتههای او از جملهی پرمایهترین و نافذترین نوشتههای شهرسازی امریکا در سه دههی اخیر بوده و تأثیر به‌سزایی بر نظریههای اجتماعی و ادراکی طراحی گذاشته‌اند. به باور او مخاطبان با مطالعه این کتاب با حقوق شهروندی‌شان آشنا خواهند شد.
این کتاب بر اساس تجربه زندگی سرکین در متن شهری منهتن است. گرچه او از نوشتن خاطراتش در محله منهتن نیویورک آغاز می‌کند تا شالوده‌ای ادبی و گاهی طنزآمیز به متن خود ببخشد و چارچوب علمی و نظری خود را بر آن بنا کند. با این وجود نمی توان آنرا صرفاً یک یادداشت شخصی دانست، چرا که کتاب حاضر به توصیف کیفیتهای کالبدی و اجتماعی شهر از طریق پیاده‌روی و ادراک فضایی شهر میپردازد. همچنانکه مدنی پور( ۱۳۸۲، ص ۹۵)) در «کتاب طراحی فضای شهری» اشاره دارد “پیاده روی بیشترین نزدیکی را به محیط دارد و بنابراین اجازه می دهد فرآیند تفسیر و به خاطرآوردن منسجم تر باشد” بنابراین بیست دقیقه مدتی است که سرکین از آپارتمان در ویلجِ منهتن تا دفتر کارش روزانه پیاده‌روی می پیماید و دیدگاه‌های جامعه‌شناختی و سیاسی را با فرم کالبدی بناهای شهر در ذهنش ترسیم و در آمیخته و توصیف می‌کند. سورکین در این کتاب بارها به با ذکر مثال های عینی از شهر ثابت می‌کند که ایده‌های پرطرفدار در شهرسازی و معماری که معمولا سرمایه گذارها به آنها توجه دارند و سرمایه‌ها را صرف آن ایده‌ها می‌کنند، در عمل چقدر پوچ و توخالی هستند. برای مثال آنجا که سرکین ( ص ۶۶) در دفاع از حقوق عمومی به انتقاد می گوید: تمام ابتکار عمل کالبدی شهر که به صورت منطقی باید به عهده موسسات برنامه ریزی باشد، در عوض از دفتر معاون توسعه اقتصادی شهردار نیویورک در زمان شهردار بلومبرگ راه می افتد. در حقیقت او به خاطر سود دهی و در مسیر تسهیل در پروژه های عمومی، تسهیل کننده پروژه های خصوصی است.
مطالعه این کتاب را به همه کسانی که درگیری ذهنی با شهر و مسایل آن دارند، توصیه می شود. همچنین نویسنده در این کتاب به نوعی حقوق اولیه شهروندی به شهروندان همه شهرهای جهان یاد می‌دهد که در شهر زندگی کردن چه خوبی‌ها و چه بدی‌هایی دارند و انسان‌ها می‌توانند چه امتیازاتی را از شهر بگیرند و در مقابل چه وظایفی نسبت به شهر و دیگر شهروندان دارند. برای مثال سورکین در توصیف شهر از رویکردهای مختلف استفاده می‌کند. او توصیف فضای کالبدی را از پله‌های ساختمان محل سکونتش آغاز کرده و بحث می کند که شکل خاص پله‌ها نتیجه چه سیاست، چه رویکرد اقتصادی و چه مرحله‌ای از تاریخ است. او تناسبات پله‌ها را نیز به سازمان‌دهی املاک و مسائل فراتر از آن نیز مرتبط می‌داند و بحث می‌کند که چه فضایی حاکم بوده تا باعث شده که این پله‌ها به این شکل دربیاید و چرا در جغرافیا و تاریخ، دیگر پله‌ها شکل دیگری دارند. از این رو می‌توان گفت که سورکین شهر را، با تمام جوانب کالبدی و غیرکالبدی‌اش، از منظری انتقادی می‌نگرد و به تمام شهروندان آموزش می‌دهد که شهر، فارغ از استعاره‌هایی که برایش می‌گویند، کلیتی جامع و شامل است که به شهروندان قدرت زندگی می‌دهد و از آنان قدرت زندگی می‌گیرد
سورکین همچنین معتقد است که “همان طور که مردم محله ها را می سازند ، محله ها را هم مردم را می سازند، یا شهرهایی که با هدف آسانی پیاده روی طراحی شده اند به دلیل وجود ابعاد دسترسی پذیری شان احتمالا محله محور و فشرده ترند و اختلاط کاربری دارند. بدین جهت به عنوان یک معمار حتا راه حل برای رفع نیازهای انسانی مثل رفتن به مدرسه، دفتر کار یا مغازه پیشنهاد می کند این مکان ها نباید بیش از ۱۰ دقیقه پیاده روی نیاز داشته باشند. این مقیاس مناسب برای محله بر اساس پیاده روی است.
آن چنان که در متن کتاب آمده:
“متون بسیاری درباره‌ی شهر و زندگی شهری نیویورک نوشته شده است که از جمله مهم‌ترین آنها باید به کتاب ارزشمند جین جیکوبز، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی (۱۹۶۱)، اشاره کرد؛ کتابی که بیست دقیقه در منهتن از آن تأثیرات فراوانی گرفته است. جیکوبز شهرساز یا معمار نبود و نظریات‌اش را صرفاً بر پایهی زندگی در بافت شهری منهتن پی ریخته بود؛ او منتقدی اجتماعی بود که آرمان حضور فعال اجتماع در کالبد شهرها را در سر داشت و کیفیتهای حضور مردم را در خیابانها و پیادهروها گوشزد میکرد. شاید بتوان گفت داستانی‌بودن کتاب سورکین نیز در پی بیان واقعی این کیفیتهاست”.
این کتاب در چند بخش به توصیف پله ها، سکوی ورودی، بلوک، میدان واشنگتن، محوطه لاکواردیا، سوهو، خیابان کانال، تزیبکا ، شماره ۱۴۵ خیابان هادسون و مسیرهای دیگر می پردازد. درسی که از سورکین و از این کتاب میآموزیم “تعامل با تمام چیزهایی است که در هم آمیختهاند و فضای شهرها را شکل می‌دهند. این آموزه خاستگاههایی را پیش پای ما می‌گذارد تا «اصالت» شهری را که در آن‌ایم دریابیم و بتوانیم شهری را طراحی کنیم که خود را در انطباق صرف با نظریه‌ها گرفتار نمی‌کند، بلکه قادر به «مفصل‌بندی و بیان دقیق» تفاوتهای پرشمار و درعین‌حال بدیع و تازه است”.
[۱] Twenty minutes in Manhattan
