کتاب “فرآیندهای توسعه شهری – طرحها و برنامه ها” با تاکید بر طرحها ی توسعه شهر تهران در تابستان 1392 توسط انتشارات آذرخش منتشر و در اختیار علاقه مندان به مباحث شهرسازی قرار گرفت. این کتاب در سه بخش شامل کلیات، مصادیق و محصولات و تجارب برنامه ریزی در ایران و در 9 فصل تنظیم و نگارش شده است. از ویژگیهای منحصر بفرد این کتاب مباحث فصول پایانی آن که در بخش سوم آمده است، می باشد . این بخش ارتباط مباجث نظری (تئوری) و عمل را در تهران مورد بررسی قرار داده است
برنامه ریزی و طراحی خوب شهری می تواند به افزایش ارزش املاک، کاهش جرم و جنایت، کمک به سلامت عمومی و کاهش مشکلات حمل و نقل شهری منجر شود. همچنین تاثیر بسزایی در سرنوشت اجتماعی و اقتصادی آینده شهرها در جهت توسعه پایدار دارد. امروزه توسعه پایدار شهرها، بدون یک برنامه جامع و فراگیر امکان پذیر نمی باشد. طرح های توسعه شهری، اسناد هدایت و کنترل نحوه ی توسعه شهرها هستند که مدیران شهری را قادر می سازند، تا در افق طرح که به طور معمول، نگاهی بلندمدت است، چشم اندازی مطلوب از شهر را محقق سازند.
نزدیک به نیم قرن است که شهرهای ما بر مبنای الگوهای وارداتی طرحهای شهری رشد و توسعه یافته اند. برنامه ریزی و توسعه شهری در ایران، علیرغم سوابق تاریخی طولانی، از خلایی فکری و نظریه ای درقرون اخیر رنج برده که در پی آن انواع اندیشه های فکری و الگوهای توسعه شهری که هر کدام از مبانی فکری و نظری گوناگون بوده اند، وارد کشور شده اند که به دلیل عدم انطباق فکری و عملی لازم با ساختارهای سیاسی و اجتماعی ایران، همان کارکردهایی را که در جوامع دیگر را داشته اند، ارایه نکرده اند. واقعیت آن است که ما در بومی سازی دانش و تفکر شهرسازی آنچنان که باید و شاید موفق نبوده ایم. بنابراین یکی از سوالات اساسی که در این کتاب بدان توجه شده است آن است که چه پیوندی بین اندیشه و نظریه های برنامه ریزی و یا بعبارتی تئوری وعمل بین طرحهای توسعه شهری که تا کنون برای شهرهای ایران تهیه شده است، وجود دارد؟ به چه میزان طرحهای توسعه شهری که بیش از پنج دهه است در کشورمان تهیه می شود، بر شکل شهرهایمان تاثیر داشته اند و اصولا این طرحها بر مبنای کدامین الگو، نظریه و تئوری های شناخته شده شهرسازی معاصر تهیه شده و آیا نگاهی سیستمی در تهیه و اجرای آنها مد نظر تهیه کنندگان و مجریان بوده یا خیر؟ عوامل تاثیرگذار برای عدم تحقق طرحهای تهیه شده در ایران کدامند؟ اینها موضوعاتی هستند که تلاش شده است در این کتاب بدان پرداخته و مورد مداقه قرار گیرند.
کتاب فرآیند های توسعه شهری- طرح ها و برنامه ها در سه بخش و 9 فصل شامل کلیات ، مصادیق و محصول و تجارب برنامه ریزی شهری در ایران به رشته تحریر در آمده است . در بخش اول که شامل چهار فصل می باشد، به پاره ای از مفاهیم و تعاریف در مورد شهر و برنامه ریزی شهر اشاره شده است. در فصل اول و دوم مروری بر تعاریف شهر و نظریه ها ، مدلها و دیدگاههای شهرسازی در دو قرن اخیر در جهان و در فصل سوم آشنایی با انواع طرحها نظیر طرح های جامع، ساختاری و طرح های راهبردی توسعه شهری به عنوان روش های برنامه ریزی شهری پرداخته شده است. مروری اجمالی بر نظام های برنامه ریزی و توسعه شهری در کشورهایی نظیر انگلستان، آمریکا و کانادا به عنوان نمونه نظام های برنامه ریزی پیشرفته در فصل چهارم توضیح داده شده است. مصادیق و محصولات روش های برنامه ریزی شهری در بخش دوم اشاره شده که خود نیز دارای دو فصل می باشد. مکانیزم توسعه، اجرا و چرخه ساخت و ساز شهری در فصل پنجم و در فصل ششم به معرفی چند نمونه از ساخت شهرهای مدرن در جهان که در قرن حاضر ایجاد شده اند، اختصاص یافته و پیرامون ساخت شهرهای جدید نظیر برازیلا در برزیل، پوتراجایا در مالزی، کوانگچو در چین و کانکون در مکزیک مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است . بخش پایانی که شامل دو فصل می باشد نخست به تجارب برنامه ریزی شهری و چالشهای نظام برنامه ریزی شهری درایران و سابقه طرحهای توسعه نظیر طرحهای جامع و تفصیلی اختصاص یافته و در فصل آخر نیز به معرفی طرحهای تهیه شده برای تهران و مسایل و مشکلاتی که این طرحها در زمینه تهیه و اجرا تا کنون داشته اند، پرداخته شده است. در بخش پایانی نیز به این نکته اشاره می شود که گرچه دلایل فنی زیادی برای عدم موفقیت طرحها و برنامه های تهیه شده شهری ارایه می شوند ولی شاید دلیل اصلی آنها نداشتن بنیانهای فکری و علمی مناسب از یک طرف و نداشتن نهادهای اجتماعی متناسب با آن از طرف دیگر باشد که طرحهای تهیه شده در اجرا را کم اثر نموده است. مطالعه این کتاب به کلیه علاقه مندان و تمامی دست اندرکاران مسایل شهری به خصوص دانشجویان رشته شهرسازی و برنامه ریزی شهری وهمچنین مدیران شهری توصیه می گردد.
